佛学之宇宙论——九地
依三界施设九地，欲界一地，色界四禅分为四地，无色界四空分为四地，共为九地。
1
五趣杂居地
同为散地故合而为一。
2
离生喜乐地
色界初禅，离欲界之欲及恶不善法，生喜乐之受。
3
定生喜乐地
即二禅天，离初禅寻伺，禅定转胜，由定所生之喜乐。
4
离喜妙乐地
即三禅天。离二禅欲，又离二禅粗动有分别之喜，住静妙无分别之乐受，离喜之乐。
5
舍念清净地
即四禅天，离三禅之欲，有乐故有动转，离乐及寻伺心平等正直，心无动转而能安住名舍念清净，虽离喜乐寻伺而心不忘失，了了分明舍念清净。因离喜乐受住清净之舍受名舍念清净。
6
空无边处地
厌患身体质碍，尽灭一切色想，一心缘空，与空相应。
7
识无边处地
厌患虚空，泯除空相，转心缘内识。
8
无所有处地
觉住识仍有所依，厌患心识，依无所有寂然而住。
9
非想非非想处地
定心胜妙，无粗想非无细想。
无想定与灭尽定的区别。无想定是外道为了获得无想天的果报而修泯灭一切心想的禅定，能于定中心想不起，尚未断惑证真，此定是属色界摄。
灭受想定是灭受想之心，断见思烦恼而证圣果。入灭尽定者，则息诸想念断除贪爱之心，求出世功德；入无想定，则妄计伏心想以为解脱，求世间乐果。
灭尽定是无漏业，不感三界生死果报；无想定是有漏业，感色界内无想天果报。灭尽定，既灭第六识兼灭第七识染分，无想定但灭第六识分别之见，不能灭第七识执我染分，并未断诸邪见。故有此世间与出世间、感果不感果等胜劣不同。
依三界施设九地，欲界一地，色界四禅分为四地，无色界四空分为四地，共为九地。
1
五趣杂居地
同为散地故合而为一。
2
离生喜乐地
色界初禅，离欲界之欲及恶不善法，生喜乐之受。
3
定生喜乐地
即二禅天，离初禅寻伺，禅定转胜，由定所生之喜乐。
4
离喜妙乐地
即三禅天。离二禅欲，又离二禅粗动有分别之喜，住静妙无分别之乐受，离喜之乐。
5
舍念清净地
即四禅天，离三禅之欲，有乐故有动转，离乐及寻伺心平等正直，心无动转而能安住名舍念清净，虽离喜乐寻伺而心不忘失，了了分明舍念清净。因离喜乐受住清净之舍受名舍念清净。
6
空无边处地
厌患身体质碍，尽灭一切色想，一心缘空，与空相应。
7
识无边处地
厌患虚空，泯除空相，转心缘内识。
8
无所有处地
觉住识仍有所依，厌患心识，依无所有寂然而住。
9
非想非非想处地
定心胜妙，无粗想非无细想。
无想定与灭尽定的区别。无想定是外道为了获得无想天的果报而修泯灭一切心想的禅定，能于定中心想不起，尚未断惑证真，此定是属色界摄。
灭受想定是灭受想之心，断见思烦恼而证圣果。入灭尽定者，则息诸想念断除贪爱之心，求出世功德；入无想定，则妄计伏心想以为解脱，求世间乐果。
灭尽定是无漏业，不感三界生死果报；无想定是有漏业，感色界内无想天果报。灭尽定，既灭第六识兼灭第七识染分，无想定但灭第六识分别之见，不能灭第七识执我染分，并未断诸邪见。故有此世间与出世间、感果不感果等胜劣不同。
༄༅།།རྗེ་ཙོང་ཁ་བའི་གསོལ་འདེབས་ཤར་གངས་རི་མ།
【聖宗喀巴大師贊 · 東方雪山頌】
༄༅།།ཤར་གངས་རི་དཀར་པོའི་རྩེ་མོ་ན།།
東 方 潔 白 雪 山 頂 上
སྤྲིན་དཀར་པོ་གནམ་ལ་སྙེགས་འདྲ་བ།།
白 雲 悠 悠 升 騰 太 虛
དེ་མཐོང་བའི་མོད་ལ་བླ་མ་དྲན།།
見 彼 瞬 息 心 念 吾 師
དྲིན་བསམས་ཤིང་བསམས་ཤིང་དད་པ་སྐྱེ།།
每 念 師 恩 易 生 敬 信
སྤྲིན་དཀར་པོ་ལྡིང་བའི་ཤར་ཕྱོགས་ན།།
於 白 雲 繚 繞 之 東 方
འབྲོག་དགེ་ལྡན་རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་དེར།།
甘 丹 殊 勝 法 王 蘭 若
མཚན་བརྗོད་པར་དཀའ་བའི་དྲིན་པོ་ཆེ།།
譽 隆 恩 洪 諱 稱 其 名
ཕ་བློ་བཟང་གྲགས་པ་ཡབ་སྲས་བཞུགས།།
洛 桑 紮 巴 師 徒 同 住
ལམ་རིམ་པ་གཉིས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར་སོགས།།
二 次 第 道 瑜 伽 等 等
ཆོས་ཟབ་ལ་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པར་གསུངས།།
甚 深 教 法 廣 為 宣 說
བོད་ཁ་བ་ཅན་གྱི་སྐལ་ལྡན་ལ།།
雪 域 藏 地 具 善 緣 者
མགོན་ཁྱོད་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་བསམ་མི་ཁྱབ།།
怙 主 恩 德 不 可 思 議
སྒོས་སྙོམས་ལས་འཛིན་པའི་དགེ་འདུན་གྲུབ།།
卑 劣 愚 昧 之 根 敦 珠
བློ་ཅུང་ཆོས་ལ་ཕྱོགས་པ་འདི།།
此 心 今 稍 入 法 趣 者
རྗེ་ཡབ་སྲས་རྣམས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་ཡིན།།
乃 聖 師 徒 諸 之 深 恩
དྲིན་ཆེན་བར་ངེས་སོ་ཡབ་སྲས་རྣམས།།
恩 德 深 兮 摯 誠 感 泣
དུས་འདི་ནས་བྱང་ཆུབ་སྙིང་པོའི་བར།།
從 今 乃 至 成 菩 提 間
རྗེ་ཡབ་སྲས་ཁྱེད་རྣམས་མ་གཏོགས་པར།།
唯 依 師 徒 汝 眾 聖 賢
སྐྱབས་རེ་ས་གཞན་དུ་མི་འཚོལ་བས།།
除 此 以 外 別 無 皈 處
ཐུགས་བརྩེ་བའི་ལྕགས་ཀྱུས་དྲང་དུ་གསོལ།།
慈 悲 心 鉤 祈 願 攝 受
དྲིན་ཇི་བཞིན་འཁུར་བར་མ་ནུས་ཀྱང༌།།
恩 德 眾 望 未 能 肩 負
སེམས་ཆགས་སྡང་དབང་དུ་མ་སོང་བར།།
心 亦 未 著 於 諸 貪 染
མགོན་ཁྱོད་ཀྱི་བསྟན་པ་འཛིན་པ་ལ།།
為 持 怙 主 汝 之 聖 教
དུས་ནམ་ཡང་བརྩོན་པ་འགྱིད་པར་སྨོན།།
願 恒 精 進 一 切 時 中
ལར་ད་ལྟ་གངས་རིའི་ཁྲོད་འདི་ན།།
曾 妄 自 視 雪 域 之 中
རང་བསྟན་པ་འཛིན་པར་མཁས་ལེན་ཞིང༌།།
唯 己 當 是 護 教 承 人
གཞན་བསྟན་འཛིན་དགྲ་བོའི་དྭངས་མར་འཛིན།།
於 他 皆 作 障 敵 以 對
ཚུལ་འདི་ལ་སྐྱོ་བ་གཏིང་ནས་སྐྱེས།།
此 今 悲 妻 心 生 憂 疚
གཞན་ཕུང་བར་འདོད་པའི་ཀུན་སློང་དང༌།།
凡 所 動 念 詆 他 毀 彼
རྒྱུད་མཚན་འཛིན་དམ་པོས་བཅིངས་ལགས།།
功 熏 利 誘 為 名 所 縛
ལམ་མཐོན་པོར་གནས་པའི་མཁས་ལེན་བྱེད།།
心 高 倨 傲 誇 揚 自 詡
འདི་བརྟག་ན་ཀུན་གྱིས་ཁྲེལ་བའི་རྒྱུ།།
回 想 諸 種 悔 愧 難 當
ལམ་གོལ་སར་རྒས་པའི་སྡུག་ཡུས་ཀྱིས།།
自 入 歧 途 何 以 怨 尤
ཆོས་ཚུལ་བཞིན་བྱེད་པའི་གང་ཟག་ལ།།
如 法 行 之 補 特 伽 羅
རྒྱུད་ཁོང་ནས་འཁྲུགས་པའི་གདུག་སེམས་ཅན།།
懷 惡 與 彼 心 續 渾 然
གདོན་ཐུགས་ལ་ཞུགས་པ་མ་ལགས་སམ།།
莫 非 我 心 著 魔 者 耶
དགྲ་ཉོན་མོངས་འདུལ་ཐབས་མི་བྱེད་པར།།
不 求 調 伏 障 惱 之 法
གཤགས་འགྱེད་པ་ཙམ་གྱི་འཆད་ཉན་ཡང༌།།
僅 僅 聽 聞 略 作 答 辯
འདྲེ་ཤར་སྒོའི་ཕྱོགས་སུ་གནས་པ་ལ།།
如 是 魔 處 東 門 方 向
གླུད་ནུབ་སྒོར་གཏོང་བ་དོན་རེ་ཆུང༌།།
替 身 食 子 卻 送 西 門
དོན་དེ་ལྟར་གོ་བའི་བཤེས་གཉེན་རྣམས།།
如 是 領 會 善 識 者 我
སྤྱིར་ལུས་ཅན་ཀུན་ལ་བཀའ་དྲིན་བསམ།།
須 長 惦 念 有 情 恩 德
སྒོས་ཆོས་མཛད་ཡོངས་ལ་དག་སྣང་སྦྱོང༌།།
效 彼 一 切 梵 行 凈 相
དགྲ་ནང་ན་འདུག་པའི་ཉོན་མོངས་འདུལ།།
內 心 障 惱 倘 有 令 伏
མི་ཁོ་བོའི་རྗེས་འཇུག་གྲོགས་པོ་རྣམས།།
相 隨 於 我 諸 善 益 友
ཡིད་ཕྱོགས་སུ་ལྷུང་བས་མི་འཆིང་བར།།
無 有 偏 私 不 受 紛 擾
བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་རྟོག་དཔྱོད་ཀྱིས།།
住 平 等 心 慎 作 思 惟
ལམ་དྲང་པོར་ཞུགས་པ་ཅིས་ཀྱང་ལེགས།།
當 行 正 道 任 皆 至 勝
གཏམ་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲོ་བ་རྣམས།།
依 我 所 言 一 切 有 情
བྱམས་སྙིང་རྗེས་དྲངས་པའི་སེམས་བསྐྱེད་དང༌།།
令 生 慈 心 大 悲 作 引
དབྱིངས་སྤྲོས་བྲལ་རྟོགས་པའི་ལྟ་བ་ཡིས།།
證 得 法 界 空 性 正 見
དཔལ་བླ་མེད་བྱང་ཆུབ་མྱུར་ཐོབ་ཤོག།
速 疾 願 成 無 上 菩 提
སྐུ་ལ་མཚན་དཔེའི་དཔལ་འབར་ཞིང༌།།
勝 妙 相 好 身 莊 嚴
གསུང་དབྱངས་ཡན་ལག་དྲུག་ཅུས་བརྒྱན།།
六 十 梵 音 語 莊 嚴
ཐུགས་ནི་ཟབ་ཡངས་མཁྱེན་བརྩེའི་གཏེར།།
悲 智 寶 藏 意 莊 嚴
དཔལ་ལྡན་བླ་མའི་བཀྲ་ཤིས་ཤོག།
具 德 上 師 吉 祥 來
ཅེས་པ་འདི་ནི་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཆེན་པོ་དགེ་
འདུན་གྲུབ་པ་དཔལ་བཟང་པོས་གདུངས་དབྱངས་སུ་མཛད་པའོ།།
此乃一切智賢德，根敦珠巴所造之悲歌。
【聖宗喀巴大師贊 · 東方雪山頌】
༄༅།།ཤར་གངས་རི་དཀར་པོའི་རྩེ་མོ་ན།།
東 方 潔 白 雪 山 頂 上
སྤྲིན་དཀར་པོ་གནམ་ལ་སྙེགས་འདྲ་བ།།
白 雲 悠 悠 升 騰 太 虛
དེ་མཐོང་བའི་མོད་ལ་བླ་མ་དྲན།།
見 彼 瞬 息 心 念 吾 師
དྲིན་བསམས་ཤིང་བསམས་ཤིང་དད་པ་སྐྱེ།།
每 念 師 恩 易 生 敬 信
སྤྲིན་དཀར་པོ་ལྡིང་བའི་ཤར་ཕྱོགས་ན།།
於 白 雲 繚 繞 之 東 方
འབྲོག་དགེ་ལྡན་རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་དེར།།
甘 丹 殊 勝 法 王 蘭 若
མཚན་བརྗོད་པར་དཀའ་བའི་དྲིན་པོ་ཆེ།།
譽 隆 恩 洪 諱 稱 其 名
ཕ་བློ་བཟང་གྲགས་པ་ཡབ་སྲས་བཞུགས།།
洛 桑 紮 巴 師 徒 同 住
ལམ་རིམ་པ་གཉིས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར་སོགས།།
二 次 第 道 瑜 伽 等 等
ཆོས་ཟབ་ལ་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པར་གསུངས།།
甚 深 教 法 廣 為 宣 說
བོད་ཁ་བ་ཅན་གྱི་སྐལ་ལྡན་ལ།།
雪 域 藏 地 具 善 緣 者
མགོན་ཁྱོད་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་བསམ་མི་ཁྱབ།།
怙 主 恩 德 不 可 思 議
སྒོས་སྙོམས་ལས་འཛིན་པའི་དགེ་འདུན་གྲུབ།།
卑 劣 愚 昧 之 根 敦 珠
བློ་ཅུང་ཆོས་ལ་ཕྱོགས་པ་འདི།།
此 心 今 稍 入 法 趣 者
རྗེ་ཡབ་སྲས་རྣམས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་ཡིན།།
乃 聖 師 徒 諸 之 深 恩
དྲིན་ཆེན་བར་ངེས་སོ་ཡབ་སྲས་རྣམས།།
恩 德 深 兮 摯 誠 感 泣
དུས་འདི་ནས་བྱང་ཆུབ་སྙིང་པོའི་བར།།
從 今 乃 至 成 菩 提 間
རྗེ་ཡབ་སྲས་ཁྱེད་རྣམས་མ་གཏོགས་པར།།
唯 依 師 徒 汝 眾 聖 賢
སྐྱབས་རེ་ས་གཞན་དུ་མི་འཚོལ་བས།།
除 此 以 外 別 無 皈 處
ཐུགས་བརྩེ་བའི་ལྕགས་ཀྱུས་དྲང་དུ་གསོལ།།
慈 悲 心 鉤 祈 願 攝 受
དྲིན་ཇི་བཞིན་འཁུར་བར་མ་ནུས་ཀྱང༌།།
恩 德 眾 望 未 能 肩 負
སེམས་ཆགས་སྡང་དབང་དུ་མ་སོང་བར།།
心 亦 未 著 於 諸 貪 染
མགོན་ཁྱོད་ཀྱི་བསྟན་པ་འཛིན་པ་ལ།།
為 持 怙 主 汝 之 聖 教
དུས་ནམ་ཡང་བརྩོན་པ་འགྱིད་པར་སྨོན།།
願 恒 精 進 一 切 時 中
ལར་ད་ལྟ་གངས་རིའི་ཁྲོད་འདི་ན།།
曾 妄 自 視 雪 域 之 中
རང་བསྟན་པ་འཛིན་པར་མཁས་ལེན་ཞིང༌།།
唯 己 當 是 護 教 承 人
གཞན་བསྟན་འཛིན་དགྲ་བོའི་དྭངས་མར་འཛིན།།
於 他 皆 作 障 敵 以 對
ཚུལ་འདི་ལ་སྐྱོ་བ་གཏིང་ནས་སྐྱེས།།
此 今 悲 妻 心 生 憂 疚
གཞན་ཕུང་བར་འདོད་པའི་ཀུན་སློང་དང༌།།
凡 所 動 念 詆 他 毀 彼
རྒྱུད་མཚན་འཛིན་དམ་པོས་བཅིངས་ལགས།།
功 熏 利 誘 為 名 所 縛
ལམ་མཐོན་པོར་གནས་པའི་མཁས་ལེན་བྱེད།།
心 高 倨 傲 誇 揚 自 詡
འདི་བརྟག་ན་ཀུན་གྱིས་ཁྲེལ་བའི་རྒྱུ།།
回 想 諸 種 悔 愧 難 當
ལམ་གོལ་སར་རྒས་པའི་སྡུག་ཡུས་ཀྱིས།།
自 入 歧 途 何 以 怨 尤
ཆོས་ཚུལ་བཞིན་བྱེད་པའི་གང་ཟག་ལ།།
如 法 行 之 補 特 伽 羅
རྒྱུད་ཁོང་ནས་འཁྲུགས་པའི་གདུག་སེམས་ཅན།།
懷 惡 與 彼 心 續 渾 然
གདོན་ཐུགས་ལ་ཞུགས་པ་མ་ལགས་སམ།།
莫 非 我 心 著 魔 者 耶
དགྲ་ཉོན་མོངས་འདུལ་ཐབས་མི་བྱེད་པར།།
不 求 調 伏 障 惱 之 法
གཤགས་འགྱེད་པ་ཙམ་གྱི་འཆད་ཉན་ཡང༌།།
僅 僅 聽 聞 略 作 答 辯
འདྲེ་ཤར་སྒོའི་ཕྱོགས་སུ་གནས་པ་ལ།།
如 是 魔 處 東 門 方 向
གླུད་ནུབ་སྒོར་གཏོང་བ་དོན་རེ་ཆུང༌།།
替 身 食 子 卻 送 西 門
དོན་དེ་ལྟར་གོ་བའི་བཤེས་གཉེན་རྣམས།།
如 是 領 會 善 識 者 我
སྤྱིར་ལུས་ཅན་ཀུན་ལ་བཀའ་དྲིན་བསམ།།
須 長 惦 念 有 情 恩 德
སྒོས་ཆོས་མཛད་ཡོངས་ལ་དག་སྣང་སྦྱོང༌།།
效 彼 一 切 梵 行 凈 相
དགྲ་ནང་ན་འདུག་པའི་ཉོན་མོངས་འདུལ།།
內 心 障 惱 倘 有 令 伏
མི་ཁོ་བོའི་རྗེས་འཇུག་གྲོགས་པོ་རྣམས།།
相 隨 於 我 諸 善 益 友
ཡིད་ཕྱོགས་སུ་ལྷུང་བས་མི་འཆིང་བར།།
無 有 偏 私 不 受 紛 擾
བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་རྟོག་དཔྱོད་ཀྱིས།།
住 平 等 心 慎 作 思 惟
ལམ་དྲང་པོར་ཞུགས་པ་ཅིས་ཀྱང་ལེགས།།
當 行 正 道 任 皆 至 勝
གཏམ་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲོ་བ་རྣམས།།
依 我 所 言 一 切 有 情
བྱམས་སྙིང་རྗེས་དྲངས་པའི་སེམས་བསྐྱེད་དང༌།།
令 生 慈 心 大 悲 作 引
དབྱིངས་སྤྲོས་བྲལ་རྟོགས་པའི་ལྟ་བ་ཡིས།།
證 得 法 界 空 性 正 見
དཔལ་བླ་མེད་བྱང་ཆུབ་མྱུར་ཐོབ་ཤོག།
速 疾 願 成 無 上 菩 提
སྐུ་ལ་མཚན་དཔེའི་དཔལ་འབར་ཞིང༌།།
勝 妙 相 好 身 莊 嚴
གསུང་དབྱངས་ཡན་ལག་དྲུག་ཅུས་བརྒྱན།།
六 十 梵 音 語 莊 嚴
ཐུགས་ནི་ཟབ་ཡངས་མཁྱེན་བརྩེའི་གཏེར།།
悲 智 寶 藏 意 莊 嚴
དཔལ་ལྡན་བླ་མའི་བཀྲ་ཤིས་ཤོག།
具 德 上 師 吉 祥 來
ཅེས་པ་འདི་ནི་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཆེན་པོ་དགེ་
འདུན་གྲུབ་པ་དཔལ་བཟང་པོས་གདུངས་དབྱངས་སུ་མཛད་པའོ།།
此乃一切智賢德，根敦珠巴所造之悲歌。
《人间怎样》
--20211209
烟火市井，
碌碌小民，
日出而作，日落则息，
不学不求，无索无妄，
寒风里瑟瑟发抖，
暖阳下淡漠时光，
眨眼一世，蝇营狗苟。
他说，人间不就这样！
满地残桓，落影微黄，
一纸辛酸，
满目荒唐;
春去了有夏，秋尽了冬凉，
几度枯荣，岁月有伤，
总有人纸醉金迷，
总有人落落大方，
人间啊，就是这样...
--20211209
烟火市井，
碌碌小民，
日出而作，日落则息，
不学不求，无索无妄，
寒风里瑟瑟发抖，
暖阳下淡漠时光，
眨眼一世，蝇营狗苟。
他说，人间不就这样！
满地残桓，落影微黄，
一纸辛酸，
满目荒唐;
春去了有夏，秋尽了冬凉，
几度枯荣，岁月有伤，
总有人纸醉金迷，
总有人落落大方，
人间啊，就是这样...
✋热门推荐