གལ་ཏེ་མེད་པ་འགའ་ཡང་ནི།།
སྐྱེ་མིན་མེད་ཕྱིར་ཞེས་འདོད་ན།།
གསལ་བ་མེད་པར་སྐྱེ་བར་ནི།།
ཁྱོད་མི་འདོད་ཀྱང་གནས་པ་ཉིད།།

若計因時所無法，果悉不生本無故。
顯明本無今始生，雖非汝許性安住。

གལ་ཏེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་གནས་ན།།
ཟན་ཟ་མི་གཙང་ཟ་བར་འགྱུར།།
རས་ཀྱི་རིན་གྱིས་རས་བལ་གྱི།།
ས་བོན་ཉོས་ལ་བགོ་བར་གྱིས།།

若於因位果不住，飲食應成食不淨。
亦復當以棉衣價，棉花種子覆其身。

འཇིག་རྟེན་རྨོངས་པས་མ་མཐོང་ན།།
དེ་ཉིད་ཤེས་ཀྱིས་བཞག་དེ་ཉིད།།
ཤེས་དེ་འཇིག་རྟེན་ལ་ཡང་ནི།།
ཡོད་པ་ཅི་སྟེ་མཐོང་མ་ཡིན།།

若世愚夫不達此，汝師見因果同時。
彼所安立汝亦知，云何世人不見此？

འཇིག་རྟེན་ཚད་མ་ཉིད་མིན་ན།།
གསལ་བ་མཐོང་བའང་བདེན་མ་ཡིན།།
གལ་ཏེ་ཚད་མ་ཚད་མིན་ན།།
དེས་གཞལ་བརྫུན་པར་མི་འགྱུར་རམ།།

若世所見非正量，世見顯現亦非實。
若彼量非勝義量，彼所量豈非虛妄？

དེ་ཉིད་དུ་ན་སྟོང་པ་ཉིད།།
སྒོམ་པ་དེ་ཕྱིར་མི་འཐད་འགྱུར།།
བརྟགས་པའི་དངོས་ལ་མ་རེག་པར།།
དེ་ཡི་དངོས་མེད་འཛིན་མ་ཡིན།།

以是為因汝所修，空性亦妄量妄故。
於彼實相不能觸，空法無實非所取。

དེ་ཕྱིར་བརྫུན་པའི་དངོས་གང་ཡིན།།
དེ་ཡི་དངོས་མེད་གསལ་བར་བརྫུན།།
དེས་ན་རྨི་ལམ་བུ་ཤི་ལ།།
དེ་མེད་སྙམ་པའི་རྣམ་རྟོག་ནི།།

是故任何虛妄法，顯彼非實亦虛妄。
如於夢中見子死，了知夢中無有子。

དེ་ཡོད་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཡི།།
གེགས་ཡིན་དེ་ཡང་བརྫུན་པ་ཡིན།།

彼能遮蔽有子想，能遮亦是虛妄性。

…………(中略)…………

ཇི་ལྟར་གསལ་བ་སྔར་མེད་པ་སྐྱེས་པ་དེ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་གཞན་ཡང་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་འགལ་བ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་གནོད་པ་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། གལ་ཏེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པར་ལྟ་ན། ཟན་ཟ་བའི་ཚེ་མི་གཙང་བ་ཟ་བར་འགྱུར་ཞིང༌། རས་ཀྱི་རིན་གྱིས་རས་བལ་གྱི། ས་བོན་ཉོས་ལ་དེ་ཉིད་ལུས་ལ་བགོ་བར་གྱིས་ཤིག །གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་རྨོངས་པ་སྟེ་མི་ཤེས་པས་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་མ་མཐོང་ངོ་སྙམ་ན། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཤེས་ཤིང་མ་རྨོངས་པ་རྣམས་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་པ་རྨོངས་པར་བཞག་པ་དེ་ཉིད་རང་ལའང་གནས་པ་ཉིད་དེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་མཐོང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །

先前無有顯明產生，同樣其它物彼時亦不存在少許相違。於此另有損害，倘若在因位時果已存在，那麼吃食物就成了吃不淨糞，以買布的錢來購買棉花的種子來穿。若謂：“世間人由於愚昧，故在因位時不見果。”，了知真相且不愚昧者安立彼理，世間人以愚昧故，不能見到因位中有果。

འགྱུར་ལ་ལར། དེ་ཉིད་ཤེས་ལའང་དེ་གནས་ཉིད། །ཅེས་སྣང་སྟེ་དོན་ལ་གྲངས་ཅན་པ་དག་ཀྱང་ཟན་ཟ་བ་དང༌། རས་བལ་ཉིད་ཉོ་བ་ལ་འཇུག་གི གཞན་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་པའི་དོན་ནོ། །རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ལ་རྟོག་པའི་ཤེས་པ་དེ་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་ལ་ཡང་ནི། ཡོད་པ་ཉིད་ཡིན་པས་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་དེ་ཅི་སྟེ་མཐོང་བ་མ་ཡིན། གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་པའི་ཤེས་པ་ཚད་མ་ཉིད་མིན་པས་མི་མཐོང་ངོ་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་པའི་ཤེས་པས་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་གསལ་བར་མཐོང་བའང་བདེན་པ་མ་ཡིན་པས་མེད་པ་ཉིད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་དངོས་པོའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་པར་བཞག་པ་ཐོབ་པ་མ་ཡིན་པས་འདི་ཁོ་བོ་ཅག་གི་འདོད་པ་སྟེ་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མ་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་ཚད་མ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །

“了知彼理且認為真實”，則數論派應食不淨，買棉花來穿。世間者亦有了知因和果之識，為何不見因時有果呢？若謂：“世人所見非量，故未可見。”，那麼，以世人之識所見聲等顯明，亦應非真實，因世人之見非量故。是故，不能安立物之空性，因我等之所欲即一切詞義者之量非正量故。

དེ་ལ་རྒོལ་བས་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་ཚད་མ་ཡང་དོན་དམ་པར་ཚད་མ་མིན་ན། ཚད་མ་དེས་གཞལ་བ་ཐམས་ཅད་བརྫུན་པར་མི་འགྱུར་རམ། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དེ་དོན་དམ་དུ་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་མེད་པའི་སྟོང་པ་ཉིད། སྒོམ་པ་ཡང་ཚད་མས་ངེས་པ་ཐམས་ཅད་བརྫུན་པ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མི་འཐད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། འདི་ལ་ལན་བསྟན་པ་བརྟགས་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་དངོས་པོ་ལ་མ་རེག་པར། དེ་ཡི་དངོས་པོ་མེད་པའང་འཛིན་པ་མ་ཡིན་ལ། དེ་ཡི་ཕྱིར་བདེན་པར་མ་གྲུབ་པས་བརྫུན་པའི་དངོས་པོ་གང་ཡིན་པ། དེ་ཡི་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་ཡང་གསལ་བར་ཏེ་ངེས་པར་བརྫུན་པ་ཡིན་ནོ། །

諍辯者說：“倘若量非正量，由彼量所量之一切不是成為虛假嗎？若空性為勝義，以量修行一切法無有自性之空性定為虛假，故不應理。”，回答說：“以分別心未觸及法之物，無實亦不執取，故不成立諦實，任何虛假之物不存在，無實亦顯然是虛假。”

དེས་ན་གཉིད་ཀྱིས་ནོན་པའི་རྨི་ལམ་ན་བུ་སྐྱེས་ཏེ་ཤི་བ་རྨིས་པ་ལ། བུ་དེ་མེད་དོ་སྙམ་པའི་རྣམ་རྟོག་ནི། ཐོག་མར་བུ་དེ་ཡོད་པར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དེ་ཡི། གེགས་ཡིན་མོད་ཀྱི་དེ་ཡང་བརྫུན་པ་ཡིན་ཏེ། རྨི་ལམ་གྱི་བུ་ནི་མ་སྐྱེས་པ་དང་མ་འགག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་དང་འགག་པ་རྟོགས་པས་བརྟག་པར་བལྟ་བར་བྱའོ། །

是故於夢中夢見兒子死去，認為“無子”的分別心雖是認為“有子”分別心的障礙，然彼亦是虛假，夢中之子不生且不滅故。如是應觀察了知一切法的生滅。

བཞི་པ་དོན་བསྡུ་བ་ནི།

（丑）四：由因攝義

དེ་བས་དེ་ལྟར་རྣམ་དཔྱད་པས།།
འགའ་ཡང་རྒྱུ་མེད་ཡོད་མ་ཡིན།།
སོ་སོ་བ་འམ་འདུས་པ་ཡི།།
རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཡང་གནས་མ་ཡིན།།

是故以理作觀察，絕無無因而有者。
若別別住若總集，諸緣悉非彼依處。

གཞན་ནས་འོངས་པའང་མ་ཡིན་ལ།།
གནས་པ་མ་ཡིན་འགྲོ་མ་ཡིན།།

彼既不從餘處來，於此不住不他往。

དེ་བས་ན་བརྗོད་མ་ཐག་པར་དེ་ལྟར་རྣམ་པར་དཔྱད་པས། དངོས་པོ་འགའ་ཡང་རྒྱུ་མེད་པ་དང་སྐྱེས་བུ་དང་དུས་ལ་སོགས་པས་བྱས་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞིང༌། རྒྱུ་སོ་སོ་རེ་རེ་བའམ་ཐམས་ཅད་འདུས་པ་ཡི། རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཡང་སྐྱེ་བའི་ངོ་བོར་གནས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཏེ་འདས་པའི་ས་ནས་འོངས་པའང་མ་ཡིན་ལ། ད་ལྟ་བར་གནས་པ་མ་ཡིན་ཞིང་དེ་ཉིད་མ་འོངས་པའི་སར་འགྲོ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །

是故，如前所說，如是觀察，任何實法並非以無因、神我、時間等而存在，亦非安住於個別的因緣或集聚的眾緣中，亦非從他處重新而來，亦非住於現在趨向未來地。

摘錄自：གཞན་ཕན་སྣང་བ། 賢遍囊瓦 - བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་ལས། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ལེའུ་སྟེ་དགུ་པའོ།། །།《入菩薩行論》第九品智慧（初稿待潤）

观世音菩萨耳根圆通法门，关键在于[入流]，入闻性之流。
修证时的总原则：一切有情，若[出流]，即是生死、烦恼；若[入流]，即是涅槃、菩提。
何以故？因为出流是放纵身口意[往外驰逐]，虚妄执取，贪爱分别，故生死烦恼无有尽时。若一念悟时，便即流而返，逆流而上，当体收摄身口意，[向内推求]，不再向外驰逐，虚妄造作，因而回头向彼岸，返流而得闻性。
放下身口意的向外驰求之虚妄之业，不再向外驰逐声尘之流，反过来入闻性之流，这是修行耳根圆通法门的重点。

#楞嚴文句 卷第四

#智旭大師 著　

癸二、廣顯三種相續三。初明世界相續。二明眾生相續。三明業果相續。子、今初

　　　　　
經文： 「覺明空昧。相待成搖。故有風輪執持世界。因空生搖。堅明立礙。彼金寶者。明覺立堅。故有金輪保持國土。堅覺寶成。搖明風出。風金相摩。故有火光為變化性。寶明生潤。火光上烝。故有水輪含十方界。火騰水降。交發立堅。濕為巨海。乾為洲潬。以是義故。彼大海中。火光常起。彼洲潬中。江河常注。水勢劣火。結為高山。是故山石。擊則成燄。融則成水。土勢劣水。抽為草木。是故林藪。遇燒成土。因絞成水。交妄發生。遞相為種。以是因緣。世界相續。」

　　

☉此正明世界相續。不離一念無明心也。由妄為明覺。因明立所。因所彰能。能為妄覺。所為頑空。妄覺是明。頑空是昧。二法相待。法爾成搖。故有風輪執持世界。

可見一切風輪。祇是一念中之動相耳。空既生搖。對動成靜。故曰堅明立礙。謂於妄明之中。堅立一種礙相以與動相對也。

彼世界之金寶。即汝妄明覺體所立堅相。故有金輪保持國土。可見一切金輪。祇是一念中之堅相耳。

於妄心中。堅覺之寶既成。搖明之風復出。

以心中妄動之風。摩心中妄立之金。故有火光為變化性。無而忽有。有而忽無。可見一切火大。祇是一念中之動靜二相所摩成耳。

妄心堅覺之寶明。既能生潤。妄心變化之火光。又復上烝。故有水輪含十方界。可見一切水大。祇是一念中之金火二妄所烝成耳。

一念妄心。既已全具四大。

於四大中。火性常騰。水性常降。交互發生。立諸堅礙。遂有山河大地。
水勝則濕為巨海。
火勝則乾為洲潬。大者為洲。小者為潬。
然大海亦心中妄火互立。故得火光常起。
洲潬亦藉心中妄水互立。故得江河常注也。
若妄心中之水勢甚劣。火勢甚勝。則結為高山。由此山石。祇是妄心水火結成。
故擊則成燄。融則成水。
若妄心中之土勢甚劣。水勢甚勝。則抽為草木。由此草木。祇是妄心水土抽出。故燒還成土。絞還得水。
可見地水火風。全是妄心中物。
以此妄物。於妄心中交互發生。遞相為種。以是因緣。妄有世界相續。除卻妄心之外。安有少許實法可得耶。

此雖答示迷真成妄。理不違事。而海中火起等義。即可密釋相違性之難端。至後相傾相奪。隨為色空等義。又可兼釋理違事之餘惑。良由諦理圓徹。故使佛語巧妙若此。珍之味之。

又復應知。
文中似惟顯示同居世界相續之相。而方便實報二種世界相續。亦不外此。
以不達妄心中四大即空。故有同居世界相續。
以不達妄心中四大假名無量。故有方便世界相續。
以不達妄心中四大即中。故有實報世界相續也。

此文舊以五行生剋訓之。甚違經旨。
經顯一切惟心。乃用世間妄計為解。安得相蒙。且如山石擊燄融水。於五行之說。云何會通。若以石屬金。則金能生水。烏能又生於火。若以石為土。則水火皆不應生。又林燒成灰。可云火能生土。因絞成水。豈是木反生水。
故知世間五行。元無實義。不應以彼而釋此也。

然儒宗太極兩儀之說。卻與此經暗合。但彼不說惟心所現。便非正因緣境。今不避繁文。試一點出。
經文所稱覺明空昧。即彼所稱太極。
太極圖中。半白半黑。黑表空昧。白表覺明也。相待生搖。風輪持世。即彼所謂太極動而生陽。以其周行地外。計以為天也。
堅明立礙。金輪持國。即彼所謂動極復靜。靜而生陰。以其成形於內。計以為地也。
火光為變化性者。即彼所謂體陰用陽。離之象也。
水輪含十方界者。即彼所謂體陽用陰。坎之象也。
所以先天八卦。乾南坤北。離東坎西。正彷彿此惟心四大。但不達惟心。故云太極生兩儀。兩儀生四象耳。
火騰水降等者。即彼所謂後天八卦。水火為政。故離南坎北。以表騰降之象也。
大約儒門。
計風金二大為天地之體。
計水火二大為天地之用。
然後具生後天五行。
不知太極動靜。全是當人妄心動靜。
依此妄動妄靜。妄有世界相續。
豈有五行實法能相生剋哉。
惟周子先悟道於東林。故作太極圖說。欲人了知太極本非心外實法。只是無明迷於覺性。妄成阿賴耶識。

而此無明。全體虛妄。了無自性可得。故點破云。無極而太極。謂此太極。本無所謂太極。但是從無住本。立一切法耳。後儒不達。更推無極為太極本。失旨甚矣。又孔子易傳。亦云易有太極。乃密指易理為隨緣不變不變隨緣之藏心。特以機緣未到。不得明言。此又菩薩苦心。不可不知。