སེམས་ཀྱི་གསང་བ་འཚོལ། 
寻找心之秘密

འབྱོར་བ་མེད་དུས་དཔལ་འབྱོར་ཐོབ་ན་སྙམ། །
贫穷之时一心想财富,

ནོར་རྫས་འབྱོར་དུས་སྙིང་པོ་མི་འདུག་དྲན། །
得到财富认为无实意,

ཡོད་མེད་གང་གིས་མགུ་བའི་ཐབས་མེད་པའི། །
有无财富无法满足时,

འཁྲུལ་བའི་བློ་ཡི་ཁ་འཛིན་སུ་ཡིས་ནུས། །
谁能随从论证迷乱心!

དེ་རིང་དགའ་ནས་ཁྱེད་ལྷག་མི་དགོས་ཟེར། །
今天欢天喜地需要您,

སང་ཉིན་སུན་ནས་འགྲིག་ཐབས་མི་འདུག་ཟེར། །
明日生厌不得永相伴,

མཛའ་གྲོགས་སུས་ཀྱང་སེམས་ཁ་མི་ཁེངས་བའི། །
亲密友伴无法满足心,

ཅོལ་ཆུང་སེམས་འདིའི་ངོ་སྲུང་སུ་ཡིས་ནུས། །
谁能顾及情面摇曳心!

དེ་རིང་ཟས་འདི་ཧ་ཅང་ཞིམ་འདུག་ཟེར། །
今日认为食物极香甜,

སང་ཉིན་གཞན་ཞིག་ཟ་རྒྱུ་རྙེད་ན་དྲན། །
两天之后觅食另一些,

ཟས་རིགས་གང་གིས་ཚིམ་པའི་དུས་མེད་པའི། །
有无止境满足口腹时,

ཕོངས་པའི་བློ་འདི་སུ་ཡིས་ངོ་སྲུང་ནུས། །
谁能奉承此乃贫困心!

རང་ཡུལ་འདུག་དུས་གཞན་ཡུལ་འགྲིམ་དགོས་དྲན། །
人在故乡寻思往异地,

གཞན་ཡུལ་སླེབས་དུས་རང་ཡུལ་ལོག་ན་འདོད། །
漂泊他乡又思归故里,

ཡུལ་ཕྱོགས་གང་གིས་སེམས་ཁ་མི་ཁེངས་བའི། །
无论何处无法满足心,

ཅོལ་ཆུང་བློ་རྗེས་སུ་ཞིག་རྒྱུགས་པར་ནུས། །
无聊追逐狂心多少人?

མཛའ་གྲོགས་ཡོད་དུས་འགྲིག་ཐབས་མི་འདུག་ཟེར། །
有了爱侣认为难相伴,

སོ་སོར་བྲལ་དུས་སྐྱོ་བས་མནར་སོང་ཟེར། །
彼此分离思念穿肠肚,

སུ་དང་འགྲོགས་ན་འགྲིག་ཐབས་མེད་པ་ཡི། །
与人同住永远难相处，

སྨྱོན་པའི་བློ་འདིའི་ངོ་སྲུང་སུ་ཡིས་ནུས། །
何人能够守护疯狂心?

ཟང་ཟིང་གནས་ནས་དབེན་པར་འགྲོ་ན་བསམ། །
住在闹市希望得安静,

དབེན་པར་སླེབས་དུས་གྲོང་པའི་གཡེངས་བ་དྲན། །
人在净处又思喧闹市,

གང་དུ་ཕྱིན་ཡང་འགྲིག་པའི་དུས་མེད་པའི། །
身在何方永远不满足,

སེམས་སྨྱོན་འདི་ལ་སུ་ཞིག་ཡིད་གཏད་ཡོད། །
何人敢胆相信疯狂心?

བཞག་སར་མི་སྡོད་ཕར་ཕར་ཡལ་ནས་འགྲོ །
安置之时不住飘飘然,

ཕར་ལ་བཏང་ན་ཚུར་ལ་འཁོར་ཡོང་བའི། །
放弃他处旋转归平静,

ཕྱི་ནང་ཡུལ་ཀུན་རྗེས་སུ་རྒྱུགས་འགྲོ་བའི། །
此心追逐一切内外境,

རྣམ་རྟོག་འཕྲོ་རྒོད་འདོ་ཀོ་སུ་ཡིས་འགོག
何人能够阻止分别心?

རང་སྣང་འཁྲུལ་པ་བདེན་པ་ཡིན་སྣང་ཤར། །
自显迷乱却认是实相,

རང་སྐྱོན་རང་གི་ཡོན་ཏན་ཡིན་པར་རློམས། །
自己过失妄想是功德,

རང་རློམས་ང་རྒྱལ་དྲེགས་པས་ཡོངས་ཁེངས་བའི། །
贡高傲慢之情遍一切,

རྨོངས་པའི་ཡིད་འདིས་ཀུན་ཀྱང་རྨོངས་པར་བྱས། ། 
愚痴之心蒙蔽所有人!

ཡིད་འོང་ཡུལ་ལ་ཞེན་ཆགས་ཆུ་ལྟར་གཡོ། །
贪恋悦意之境诈幻影, ཆགས་པའི་རྗེས་སུ་མིག་སེར་ཐོག་ལྟར་རྒོད། ། 贪恋后面投以嫉妒心, དེ་ཡི་བར་ནས་ཞེ་སྡང་མེ་ལྟར་འབར། ། 中间又生嗔心如烈火, སེམས་སྨྱོན་འདི་ཡིས་ཀུན་ཀྱང་སྨྱོན་པར་བསྒྱུར། ། 狂心使人变得更疯狂! དེ་ཕྱིར་སེམས་ཀྱི་གསང་བ་འཚོལ་བའི་ཕྱིར། ། 是故为使寻觅心奥秘, མཚུངས་མེད་བླ་མའི་གདམས་ངག་ཟབ་མོ་ཞུས། ། 求取无比上师甚深教, དད་མོས་དྲག་པོས་ཚུལ་བཞིན་ཉམས་སུ་ལོངས། ། 坚定信心如理去修持, རང་ངོ་རང་གིས་ཤེས་པའི་དུས་ཤིག་ཡོང་། ། 有朝一日能够见心性! ཇི་སྲིད་སེམས་ཀྱི་གསང་བ་མ་ཤེས་བར། ། 未能领悟心性奥秘前, ཇི་ལྟར་མཁས་བཙུན་བཟང་པོ་ཡིན་བརློམས་ཀྱང་། ། 如何妄执自己贤良学, གཉིས་འཛིན་འཁྲུལ་པའི་རྒྱ་ལས་གྲོལ་མི་སྲིད། ། 不能解脱二取之迷乱, སེམས་ཀྱི་གསང་བ་སེམས་ཀྱིས་འཚོལ་བར་བྱོས། ། 请以自心寻觅心奥秘! ནམ་ཞིག་རང་ངོ་རང་གིས་ཤེས་པའི་ཚེ། ། 一旦认识自心面目时, ཇི་ལྟར་བྱས་ཀྱང་བདེ་བ་ཆེན་པོའི་ངང་། ། 一切所行均是大安乐, སུ་དང་འགྲོགས་ན་དགའ་ཞིང་དགེ་བའི་དཔལ། ། 与人相处皆是真善乐, ཇི་ལྟར་བྱུང་ཡང་བློ་བདེ་གུ་ཡངས་ཆེ། 所有事情乃在安乐中! རང་དབང་རང་ལ་ཐོབ་པའི་དུས་བཟང་ཞིག ། 自他一切所有有情众, རང་གཞན་ཀུན་ལ་འབྱུང་བའི་སྐབས་ཡོད་པས། ། 都有手握自由之机遇, དོན་ཆུང་ཟང་ཟིང་གནས་ལ་མི་འཁོར་བར། ། 不得执迷无意琐碎事, དོན་ཆེན་སེམས་དོན་ཉམས་ལེན་ད་ལྟ་མཛོད། ། 现请修持大义心实义! བླ་མ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚོ་ནས།།上师索南嘉措开始

《易经》第25卦——天雷无妄卦

无妄：元，亨，利，貞。其匪正有眚，不利有攸往。
初九：无妄，往吉。
六二：不耕獲，不菑畲，則利有攸往。
六三：无妄之災，或系之牛，行人之得，邑人之災。
九四：可貞，无咎。
九五：无妄之疾，勿藥有喜。
上九：无妄，行有眚，无攸利。

天雷无妄卦，上乾☰下震☳。
无妄：“元亨利贞。其匪正有眚，不利有攸往。”
上乾为天，下震为雷，动而健。天与雷，皆言天之事，雷之动即天之意，此是自然之理。
天意无私，视万物为刍狗，无私即正，有私则为不正，不正则为妄，妄作则为凶。所以卦辞说“非正有眚”，这是一个条件语句：若不正则有眚，眚即灾也。以此，则“不利有攸往”。
元亨利贞本是乾之四德，无妄卦上为天，《彖》曰：刚自外来。指初爻之阳由外卦而来，为一卦之主。
高岛曰：动以天则无妄，动以人则妄矣。指天之无私，人之为己的差异。若顺天之意则吉，掺以私欲则凶。又曰：无妄者浑全实理，绝无意外期望之谓也。遵循自然之理而行，则无往不利，出乎自然之道，则动必得咎。
无妄卦皆主天之象，若有私，所得之事多出意外，出乎意料，外来之祸，非是由自身所起。意外之祸最难把握，是谓“获罪于天”，此卦于人之警戒甚大。
初九：无妄，往吉
初九爻：“无妄，往吉。”
无妄即没有妄念。无妄卦前一卦为复卦，复为回复，将一切意图放下，回复到本心，固守本源。如此则可以做到没有妄念。
上卦乾为健，下卦震为动，《彖辞》曰“动而健，刚中而应，大亨以正，天之命也”。乾为天，震卦初爻为震之主，随天而动，顺天之命，是无妄卦初爻的主旨。
初爻为卦主，《彖辞》说“刚自外来”，指外卦为乾，乾三阳为纯刚，乾为父，震为长子，长子随父，因此刚自外来，长子授天之命。由内而外为往，长子随父是天经地义，因此往吉。

乾健主动，震亦为动，内外两卦意志相同，犹如君王将来会把王位传给太子，又如太子随君王出征历练。往，是震卦顺应天时所接受的天意，是顺理成章的安排，而非自主谋求的结果。
无妄，并无贪恋之望，而自然得到。《象传》曰“无妄之往，得志也”，自我的志向得以实现。在六爻纳甲系统中，乾卦初爻纳子水，震卦初爻也是纳子水，其理论依据即是长子随父，这是符合人文伦理的规矩的。
六二：不耕获，不菑畬，则利有攸往
六二爻：“不耕获，不菑畬，则利有攸往。”
不耕作而有收获，不打理却有适于耕种的田地。菑[zī]是初耕的田地，畬[yú]是开垦了三年的田地，也叫生地和熟地。开荒的田地需要一个养的过程，初时并不能有好的收获，多年之后才会逐渐适宜耕作，产量提升。

二爻所描述的情形是一种不劳而获的状态，是人们常说的天上掉馅饼。易经告诉我们，天上真的会掉馅饼，躺在家里就会有好事上门。这似乎也在说明意外收获的合理性，而这种意料之外的好事在客观世界同样客观存在。
上卦乾为健，下卦震为动，以乾之健带动震之随动，二爻居中得正，与九五爻相应，而又乘初九之利，占尽天机。初九耕作的成果，由六二轻易的承接，得到了不劳而获的果实。
《象传》曰“不耕获，未富也”，是在说明不劳而获并非致富之道，是不可依赖的，不能坐等天上掉馅饼，而不去人为的努力。
“则利有攸往”，即便如此也应当有所前往，主动与九五相应，即使天上掉馅饼，也需要主动伸出手去接，这也说明好运也需要人的主观能动性才能把握住，否则错过了只是自己的错。“则”字即为点睛之笔。
六三：无妄之灾
六三爻：“无妄之灾，或系之牛，行人之得，邑人之灾。”
六三爻阴居阳位，不中不正，与六二形成鲜明的对比。无妄之灾，即意外的灾祸。邑人，即村子里耕作之人，把牛拴在了路边，有过往的行人顺手牵走了牛，邑人失去了用于耕作的牛，这真是意外的灾祸啊。

六二为无妄之福，六三为无妄之灾，都说明出现了意外情况。易经讲的是规律之学，难道规律也有意外？规律是自然，是事物发展的必然，但在必然中也存在偶然，偶然事件的出现也是合乎宇宙的规律的。
在大量的规律数据中，也会存在极少量的离散意外数据，离散的出现也是一种必然，但并不影响归纳整体规律，也不影响规律在大多数情况下的适用性。
一个人丢了钱，而另一个人捡到钱，丢了钱的沮丧，捡到钱的惊喜，但丢钱和捡钱并不在同一个人身上时常发生，只是个意外而已。
没有妄念而得到灾祸，对于君子而言，自然能够坦然相对，对于小人而言，懊恼难免。但“塞翁失马焉知非福”，有一个好的心态，事物的结局也常常可以改变，也许行人会把牛交给警察叔叔呢，因为六三与上九相应，那牛并未真正的丢失。
九四：可贞，无咎
九四爻：“可贞，无咎。”
九四爻阳居阴位，不中不正，且四爻位置多惧，为近君之位，时常战战兢兢，面临不可预知的状况，此时做到可贞，坚守正固，则没有过错。
处在无妄卦的大背景下，需做到摒除妄念，去除非分之想，所求愈少，愈可以躲避无妄之灾祸。《象传》曰“可贞，无咎，固有之也”，固久的持守，是保证不出差错的方法。
六二无妄之福，是意外惊喜，六三无妄之灾，是意外灾祸。九四爻出震入乾，有健行的动力，但同时居于阴位，懂得守贞，在行与守之间能够把握好尺度，因此避免意外的出现，始终能保持没有过错的状态。不求意外所得，也没有意外灾祸，保持住自己的状态，“无咎无誉”。

下互卦艮，艮为山为止，止住欲望，止住行为，身心皆有所止。《心经》所言：“依般若波罗蜜多故，心无挂碍，无挂碍故，无有恐怖，远离颠倒梦想，究竟涅槃。”超脱出生与死，放下一切，即得到一切，远离颠倒梦想即是无妄，无妄即可明心见性，即可到达涅槃的彼岸。
九五：无妄之疾，勿药有喜
九五爻：“无妄之疾，勿药有喜。”
九五爻居中履正，与六二相应，五爻为君，君臣上下均能够各得其位。但是，即便如此也难免会有小的意外的发生。疾为疾病，泛指灾祸。
通常情况下，各得其位，各谋其政，一切都是是井然有序的，然而意外的状况仍旧存在。无妄卦整体都在阐述意外的发生与处理，无妄之疾是完全没有意料到的疾病，此病并非来自于自身体内，而是偶然的外部环境变化导致的肌体侵染疾病。
比如天气变化偶感风寒，这完全出于防备，来之不觉。但是这并不是什么大麻烦，不需要服药即可自行痊愈，即勿药有喜。

君王处理政务也是如此，偶然出现的小瑕疵根本不需插手处理，系统自身会优化解决。相反，贸然处理只会让事情变得更糟。因此五爻是说，对于突发出现的状况，不用主动去应对，即可自行消除。
此爻值得关注的是“有喜”，不服药而病好，可称“不药而愈”，为何爻辞讲“勿药有喜”？不要吃药并且会因祸得福，这是说明虽然出现了突发疾病，但是却因此会带来意外的惊喜。
《象传》曰“无妄之药，不可试也”，告诫不可以服药，否则也就不会有喜了。
上九：无妄，行有眚，无攸利
上九爻：“无妄，行有眚，无攸利。”
上九爻处无妄卦的最后一个状态，是接近尾声、退出的状态。无妄即没有妄念，没有妄念通常是会得到好的结果的，这也符合易经的大的原理。但是，处在最后一爻的位置，这个无妄的达成太过迟了。
人的一生都在追逐名利、金钱财富，周身充满了欲望，到了人生的最后阶段，没有得到的终究还是没有得到，无奈之下向命运低头，放下了那一直没有追逐到的，这算不上什么彻悟。
“行有眚，无攸利”，此时若还是放不下，还要有所行动，则会有疾病、灾祸的发生，前行没有什么利益好处可以得到。
上卦乾，上九爻动变为兑，兑为毁折，引申为眚，乾健变为兑缺，无所利。
初爻往吉，二爻利有攸往，三爻行人得牛，下卦三爻在有所行动的情况下都能得到好的结果。四爻可贞，贞是守是静；五爻有疾，宜静；上爻行有眚。上卦三爻宜守静不宜有所行动，动则不利。

《象传》曰“无妄之行，穷之灾也”，穷是穷尽，即指最后阶段。妄念、欲望，人生应当尽早识破，尽早放下，免得穷其一生的追逐，到头来却是一场空，还造得一身的疾病。
《金刚经》云：一切有为法，如梦幻泡影，如露亦如电，应作如视观

སེམས་ཀྱི་གསང་བ་འཚོལ། 
寻找心之秘密

འབྱོར་བ་མེད་དུས་དཔལ་འབྱོར་ཐོབ་ན་སྙམ། །
贫穷之时一心想财富,

ནོར་རྫས་འབྱོར་དུས་སྙིང་པོ་མི་འདུག་དྲན། །
得到财富认为无实意,

ཡོད་མེད་གང་གིས་མགུ་བའི་ཐབས་མེད་པའི། །
有无财富无法满足时,

འཁྲུལ་བའི་བློ་ཡི་ཁ་འཛིན་སུ་ཡིས་ནུས། །
谁能随从论证迷乱心!

དེ་རིང་དགའ་ནས་ཁྱེད་ལྷག་མི་དགོས་ཟེར། །
今天欢天喜地需要您,

སང་ཉིན་སུན་ནས་འགྲིག་ཐབས་མི་འདུག་ཟེར། །
明日生厌不得永相伴,

མཛའ་གྲོགས་སུས་ཀྱང་སེམས་ཁ་མི་ཁེངས་བའི། །
亲密友伴无法满足心,

ཅོལ་ཆུང་སེམས་འདིའི་ངོ་སྲུང་སུ་ཡིས་ནུས། །
谁能顾及情面摇曳心!

དེ་རིང་ཟས་འདི་ཧ་ཅང་ཞིམ་འདུག་ཟེར། །
今日认为食物极香甜,

སང་ཉིན་གཞན་ཞིག་ཟ་རྒྱུ་རྙེད་ན་དྲན། །
两天之后觅食另一些,

ཟས་རིགས་གང་གིས་ཚིམ་པའི་དུས་མེད་པའི། །
有无止境满足口腹时,

ཕོངས་པའི་བློ་འདི་སུ་ཡིས་ངོ་སྲུང་ནུས། །
谁能奉承此乃贫困心!

རང་ཡུལ་འདུག་དུས་གཞན་ཡུལ་འགྲིམ་དགོས་དྲན། །
人在故乡寻思往异地,

གཞན་ཡུལ་སླེབས་དུས་རང་ཡུལ་ལོག་ན་འདོད། །
漂泊他乡又思归故里,

ཡུལ་ཕྱོགས་གང་གིས་སེམས་ཁ་མི་ཁེངས་བའི། །
无论何处无法满足心,

ཅོལ་ཆུང་བློ་རྗེས་སུ་ཞིག་རྒྱུགས་པར་ནུས། །
无聊追逐狂心多少人?

མཛའ་གྲོགས་ཡོད་དུས་འགྲིག་ཐབས་མི་འདུག་ཟེར། །
有了爱侣认为难相伴,

སོ་སོར་བྲལ་དུས་སྐྱོ་བས་མནར་སོང་ཟེར། །
彼此分离思念穿肠肚,

སུ་དང་འགྲོགས་ན་འགྲིག་ཐབས་མེད་པ་ཡི། །
与人同住永远难相处，

སྨྱོན་པའི་བློ་འདིའི་ངོ་སྲུང་སུ་ཡིས་ནུས། །
何人能够守护疯狂心?

ཟང་ཟིང་གནས་ནས་དབེན་པར་འགྲོ་ན་བསམ། །
住在闹市希望得安静,

དབེན་པར་སླེབས་དུས་གྲོང་པའི་གཡེངས་བ་དྲན། །
人在净处又思喧闹市,

གང་དུ་ཕྱིན་ཡང་འགྲིག་པའི་དུས་མེད་པའི། །
身在何方永远不满足,

སེམས་སྨྱོན་འདི་ལ་སུ་ཞིག་ཡིད་གཏད་ཡོད། །
何人敢胆相信疯狂心?

བཞག་སར་མི་སྡོད་ཕར་ཕར་ཡལ་ནས་འགྲོ །
安置之时不住飘飘然,

ཕར་ལ་བཏང་ན་ཚུར་ལ་འཁོར་ཡོང་བའི། །
放弃他处旋转归平静,

ཕྱི་ནང་ཡུལ་ཀུན་རྗེས་སུ་རྒྱུགས་འགྲོ་བའི། །
此心追逐一切内外境,

རྣམ་རྟོག་འཕྲོ་རྒོད་འདོ་ཀོ་སུ་ཡིས་འགོག
何人能够阻止分别心?

རང་སྣང་འཁྲུལ་པ་བདེན་པ་ཡིན་སྣང་ཤར། །
自显迷乱却认是实相,

རང་སྐྱོན་རང་གི་ཡོན་ཏན་ཡིན་པར་རློམས། །
自己过失妄想是功德,

རང་རློམས་ང་རྒྱལ་དྲེགས་པས་ཡོངས་ཁེངས་བའི། །
贡高傲慢之情遍一切,

རྨོངས་པའི་ཡིད་འདིས་ཀུན་ཀྱང་རྨོངས་པར་བྱས། ། 
愚痴之心蒙蔽所有人!

ཡིད་འོང་ཡུལ་ལ་ཞེན་ཆགས་ཆུ་ལྟར་གཡོ། །
贪恋悦意之境诈幻影,

ཆགས་པའི་རྗེས་སུ་མིག་སེར་ཐོག་ལྟར་རྒོད། །
贪恋后面投以嫉妒心,

དེ་ཡི་བར་ནས་ཞེ་སྡང་མེ་ལྟར་འབར། །
中间又生嗔心如烈火,

སེམས་སྨྱོན་འདི་ཡིས་ཀུན་ཀྱང་སྨྱོན་པར་བསྒྱུར། །
狂心使人变得更疯狂!

དེ་ཕྱིར་སེམས་ཀྱི་གསང་བ་འཚོལ་བའི་ཕྱིར། །
是故为使寻觅心奥秘,

མཚུངས་མེད་བླ་མའི་གདམས་ངག་ཟབ་མོ་ཞུས། །
求取无比上师甚深教,

དད་མོས་དྲག་པོས་ཚུལ་བཞིན་ཉམས་སུ་ལོངས། །
坚定信心如理去修持,

རང་ངོ་རང་གིས་ཤེས་པའི་དུས་ཤིག་ཡོང་། །
有朝一日能够见心性!

ཇི་སྲིད་སེམས་ཀྱི་གསང་བ་མ་ཤེས་བར། །
未能领悟心性奥秘前,

ཇི་ལྟར་མཁས་བཙུན་བཟང་པོ་ཡིན་བརློམས་ཀྱང་། །
如何妄执自己贤良学,

གཉིས་འཛིན་འཁྲུལ་པའི་རྒྱ་ལས་གྲོལ་མི་སྲིད། །
不能解脱二取之迷乱,

སེམས་ཀྱི་གསང་བ་སེམས་ཀྱིས་འཚོལ་བར་བྱོས། །
请以自心寻觅心奥秘!

ནམ་ཞིག་རང་ངོ་རང་གིས་ཤེས་པའི་ཚེ། །
一旦认识自心面目时,

ཇི་ལྟར་བྱས་ཀྱང་བདེ་བ་ཆེན་པོའི་ངང་། །
一切所行均是大安乐,

སུ་དང་འགྲོགས་ན་དགའ་ཞིང་དགེ་བའི་དཔལ། །
与人相处皆是真善乐,

ཇི་ལྟར་བྱུང་ཡང་བློ་བདེ་གུ་ཡངས་ཆེ།
所有事情乃在安乐中!

རང་དབང་རང་ལ་ཐོབ་པའི་དུས་བཟང་ཞིག །
自他一切所有有情众,

རང་གཞན་ཀུན་ལ་འབྱུང་བའི་སྐབས་ཡོད་པས། །
都有手握自由之机遇,

དོན་ཆུང་ཟང་ཟིང་གནས་ལ་མི་འཁོར་བར། །
不得执迷无意琐碎事,

དོན་ཆེན་སེམས་དོན་ཉམས་ལེན་ད་ལྟ་མཛོད། །
现请修持大义心实义!

སྐལ་བཟང་ཉི་མས། 24-3-2019 
尊贵的堪布 格桑尼玛 仁波切
书于2019年3月24日